روش‌های مختلفی برای اتصال فلزات به یکدیگر وجود داره. احتمالاً متداول‌ترین روش، جوشکاریه. چسباندن فلزات هنوز برای خیلی از کاربران خانگی آشنا نیست، اما این روش هم در کاربردهای خانگی و هم صنعتی داره روز به روز رایج‌تر میشه. در این راهنمای چسب، می‌تونید بفهمید که چرا چسباندن فلزات داره محبوب‌تر میشه، به چه نکاتی باید توجه کنید و چرا چسب‌های فلز باید در برابر حرارت مقاوم باشن.
چسب آهن چیه؟
وقتی صحبت از روش‌های مختلف اتصال فلزات میشه، اکثر مردم فوراً به یاد جوشکاری میفتن. البته روش‌های اتصال دیگه‌ای مثل پرچ‌کاری هم وجود داره.
امروزه، یک روش اتصال مدرن داره محبوبیت بیشتری پیدا می‌کنه: چسباندن فلزات. این کار اغلب به یک چسب آهن نوآورانه نیاز داره، چون اتصال فلزات کاربر رو با چالش‌های خاصی روبرو می‌کنه.
پس نمیشه از هر چسبی استفاده کرد؛ همونطور که گفتیم، باید از یک چسب مخصوص فلز استفاده کرد. علاوه بر این، چند جنبه مهم هم هست که باید در نظر گرفت. در ادامه توضیح میدیم که اینا چی هستن.
سوالات مهم قبل از انتخاب چسب آهن
قبل از چسباندن فلز باید از خودتون این سوال‌ها رو بپرسید:
– می‌خواید چه نوع فلزی رو متصل کنید؟ مثلاً چسباندن آلومینیوم با چسباندن چدن فرق داره. باید به جنس سطح دوم هم که می‌خواید بچسبونید توجه کنید. می‌تونید فلز رو به فلز بچسبونید یا مواد مختلف رو به هم وصل کنید. البته ممکنه برای این کار به چسب متفاوتی نیاز داشته باشید.
- سطحی که می‌خواید بچسبونید چه ساختاری داره؟ مثلاً در مورد آلومینیوم، باید اکسید شدن مداوم سطح رو در نظر بگیرید. فلزات دیگه سطح صاف یا کمی زبر دارن. ممکنه لازم باشه ناهمواری‌ها رو صاف کنید.
- مساحت محل چسباندن چقدره و چه شکل هندسی داره؟
- زمان خشک شدن چسب چقدره و دستورالعمل‌های استفاده چیه؟
- محل اتصال تحت چه فشاری قرار می‌گیره و بعداً کجا ازش استفاده میشه؟
- سطح‌ها پوشش خاصی دارن؟
قبل از خرید چسب آهن باید به این سوال‌ها توجه کنید، چون برای یک اتصال بهینه خیلی مهم هستن.
مزایا و معایب چسباندن فلز
چسباندن فلز مزایای زیادی داره که می‌تونه برای کاربران خانگی خیلی مهم باشه:
مزایا
- برای چسباندن فلز به تجهیزات سنگین نیاز نیست، در اصل فقط به قطعاتی که می‌خواید وصل کنید، چسب و سمباده نیاز دارید.
- چسب آهن رو میشه بدون نیاز به دانش قبلی زیاد استفاده کرد – این با لحیم‌کاری یا جوشکاری خیلی فرق داره. توی اونا خیلی احتمال اشتباه هست، پس معمولاً برای یک فرد مبتدی بهتره که به جای جوشکاری از چسب استفاده کنه.
- چسباندن فلز نسبت به جوشکاری یا حتی پرچ‌کاری، لحیم‌کاری یا پیچ کردن وقت کمتری می‌گیره. فقط باید زمان خشک شدن چسب آهن رو در نظر بگیرید.
- چسباندن فلز درز جوش زشت ایجاد نمی‌کنه، مخصوصاً اگه کاربر مطمئن بشه که اتصال تمیزه و باقی‌مونده چسب رو کاملاً پاک کنه.
- البته هزینه هم مهمه: چسباندن فلز نسبتاً ارزونه. حتی اگه از یک چسب آهن با کیفیت بالا استفاده کنید، این موضوع صدق می‌کنه.
معایب
- یک اتصال چسبی هیچوقت به داخل سطح ماده نفوذ نمی‌کنه، یعنی ماده به اندازه روش‌هایی مثل پیچ یا پرچ محکم و مقاوم نمیشه. جوشکاری هم اتصال خیلی محکم‌تری نسبت به چسباندن فلز ایجاد می‌کنه.
- بعضی انواع چسب‌ها و موادی که برای آماده‌سازی سطح استفاده میشن، مثل پرایمرها، مشمول مقررات مواد خطرناک هستن و فقط باید با تجهیزات محافظتی استفاده بشن.
مروری بر انواع مختلف چسب‌های فلز
یک چسب آهن خوب باید ویژگی‌های مختلفی داشته باشه. مهمه که چسب آهن:
- در برابر حرارت مقاوم باشه؛
- در برابر ضربه و همینطور دما و شرایط جوی مقاوم باشه؛
- قابل سوهان‌کاری و سوراخکاری باشه؛
- در برابر مواد شیمیایی مقاوم باشه؛ و
- در برابر پیر شدن مقاوم باشه.
چسب‌های مختلفی برای فلز وجود دارن که این خواص رو دارن:
- چسب‌های اپوکسی چسب‌هایی بر پایه رزین اپوکسی هستن. به خصوص برای چسباندن جواهرات بدلی یا در فرآوری چوب استفاده میشن. اما برای چسباندن فلز هم خیلی مناسب هستن.
- چسب‌های پلی‌اورتان همه مزایای ماده بسیار مقاوم PU رو به کاربر ارائه میدن. این ماده نه تنها در برابر اشعه UV مقاومه و در نتیجه زرد نمیشه، بلکه ضد آب هم هست و بنابراین میشه در فضای باز ازش استفاده کرد.
- در اصل، چسب‌های قطره‌ای جزو تجهیزات استاندارد هر خانه هستن و برای تقریباً همه نوع چسباندنی مناسبن. مزیت بزرگشون خشک شدن فوق‌العاده سریعه. اونا فلز رو خیلی محکم و دائمی می‌چسبونن، اما معمولاً فقط برای سطوح کوچک و چسباندن نقطه‌ای مناسب هستن.
یک تفاوت دیگه بین چسب‌های فلز تک‌جزئی و دوجزئی هست. چسب‌های تک‌جزئی نه تنها برای اتصال سطوح استفاده میشن، بلکه برای آب‌بندی و پر کردن هم به کار میرن. به همین دلیل به اونا چسب‌های هیبریدی هم میگن. در مقادیر بیشتری نسبت به چسب‌های دوجزئی استفاده میشن و الاستیک‌تر خشک میشن. به همین دلیل به خصوص برای چسباندن آهن مناسب هستن، چون آهن در شرایط مختلف واکنش‌های حرارتی متفاوتی نشون میده – یعنی ضریب انبساط متمایزی داره.
چسب‌های عمومی فلز بر پایه رزین اپوکسی
یک چسب فوق‌العاده محکم و بادوام برای فلز، چسب بر پایه رزین اپوکسیه. از دو جزء تشکیل شده که فقط وقتی با هم مخلوط میشن واکنش نشون میدن. کاربر می‌تونه این مخلوط رو خودش درست کنه. البته الان کارتریج‌های دو محفظه‌ای هم موجود هستن که نیاز به مخلوط کردن رو از بین می‌برن.
[چسب‌های رزین اپوکسی] چسب‌های بسیار متنوعی هستن که در اصل می‌تونن همه خواصی رو که برای کاربر مفیده داشته باشن: به صورت چسب‌های زودخشک یا دیرخشک موجود هستن، می‌تونن انعطاف‌پذیر یا غیر انعطاف‌پذیر باشن. افزودن مواد مختلف مثل رنگدانه‌ها و پرکننده‌ها هم امکان‌پذیره؛ اما معمولاً خشک شدن یا سیاه، خاکستری یا شفافه. در برابر دما و ضربه بسیار مقاوم هستن و بنابراین برای بارهای سنگین هم مناسبن.
چسب‌های مخصوص فلز بر پایه اپوکسی به خصوص برای فلزات غیرآهنی مناسب هستن، که معمولاً در کارهای چسباندن چالش‌برانگیز هستن.
فلز مایع بر پایه رزین اپوکسی
اگه می‌خواید فولاد ضدزنگ یا فلزات دیگه رو بچسبونید، به یک چسب خیلی قوی نیاز دارید. این رو مثلاً در فلز مایع شرکت Petec پیدا می‌کنید. نه تنها تا 120 درجه سانتیگراد مقاوم به حرارته، بلکه به عنوان پرکننده، سوراخ‌های اشتباه، حفره‌ها و سوراخ‌ها رو هم کاملاً پر می‌کنه. میشه ازش برای انجام هر نوع تعمیری روی مواد مختلف استفاده کرد. به خصوص اگه می‌خواید چدن یا فلزات دیگه مثل فولاد ضدزنگ، آلومینیوم یا آلیاژهای مختلف رو بچسبونید، پتانسیل چسبندگی کاملش رو نشون میده.
چسب‌های پلی‌اورتان برای چسباندن فلز
[چسب پلی‌اورتان] برای فلز برای تعمیرات دائمی در خانه خیلی مناسبه. این چسب آهن در برابر حرارت، اشعه UV و آب مقاومه و بنابراین برای استفاده در فضای باز عالیه. هیچوقت شکننده نمیشه و خیلی سریع خشک میشه. کار مکانیکی بعد از خشک شدن و همینطور رنگ‌آمیزی و لاک زدن امکان‌پذیره.
چسب قطره‌ای
چسب قطره‌ای حتی برای فلزات هم اتصال خیلی محکم و بادوامی تضمین می‌کنه. اگه می‌خواید فلز رو به فلز بچسبونید و فقط می‌خواید یک اتصال کوچک ایجاد کنید، چسب قطره‌ای اغلب اولین انتخابه. مرحله خشک شدنش فوق‌العاده کوتاهه. اما این یک عیب هم هست، چون چسب قطره‌ای برای اتصال‌های سطح گسترده مناسب نیست. بنابراین فقط برای چسباندن نقطه‌ای استفاده میشه.
جایگزین قوی: فلز کار شده
اگه می‌خواید فولاد ضدزنگ یا فلزات دیگه رو بچسبونید و به قدرت چسبندگی خیلی بالایی نیاز دارید، [بتونه اپوکسی] انتخاب خوبیه. در اینجا می‌تونیم خمیر مدل‌سازی شرکت QuikSteel رو قویاً پیشنهاد کنیم. این نه تنها یکی از قوی‌ترین ترکیبات آب‌بندی و چسباندن موجود در بازاره، بلکه استفاده ازش هم راحته.
علاوه بر این، به کاربر امکان میده تعمیرات ساده رو هم انجام بده، مثلاً وقتی یک قطعه فلزی دوچرخه نیاز به تعمیر سریع در حین دوچرخه‌سواری داره. فلز کار شده QuikSteel به حق این اسم رو داره چون می‌تونه مثل خمیر مجسمه‌سازی فشرده بشه و به محل نیازمند تعمیر فشار داده بشه. فلز کار شده پتانسیل چسبندگی فوق‌العاده قوی داره و می‌تونه روی مواد مختلف زیادی استفاده بشه. بعد از سخت شدن، به راحتی میشه روش کار مکانیکی انجام داد.
کاربردهای عملی چسب‌های فلز
چسب‌های فلز رو میشه برای اتصال‌های مختلفی استفاده کرد و برای چسباندن خیلی محکم ایده‌آل هستن. پس اگه با دوچرخه بیرون میرید، همیشه باید یک تیوب چسب قطره‌ای همراهتون باشه – با این می‌تونید قطعات فلزی دوچرخه رو عالی تعمیر کنید.
یک چسب آهن خوب برای ترک‌های سپر هم عالیه. به طور کلی برای همه قطعات فلزی و همینطور خیلی از قطعات پلاستیکی ماشین مناسبه. با چسب آهن مناسب، همه کارهای تعمیری اطراف ماشین خیلی راحت میشه. می‌تونید به راحتی نگهدارنده‌های چراغ جلو و قطعات بدنه رو تعمیر کنید. خواص زیر چسب آهن موقع استفاده روی ماشین خیلی مهم هستن:
- مقاومت در برابر بنزین
- مقاومت در برابر حرارت
- مقاومت در برابر روغن
در مورد خواص دیگه، اینا متفاوت هستن. بعضی انواع چسب انعطاف‌پذیر هستن، بعضی‌های دیگه استحکام بالا دارن. پس قبل از شروع تعمیر باید ببینید کدوم چسب برای نوع کاربرد شما مناسبه.
اما چسب آهن فقط برای استفاده روی قطعات فلزی آسیب‌دیده مناسب نیست. بچه‌هاتون با اسباب‌بازی‌هاشون با دقت رفتار نمی‌کنن؟ حتی تعمیر اسباب‌بازی‌های شکسته هم با چسب آهن مناسب مشکلی نداره، چون نه تنها برای فلز، بلکه برای خیلی مواد دیگه هم مناسبه.
چسب برای فلز روی مواد دیگه
چسب‌های فلز بر پایه رزین اپوکسی رو نه تنها میشه برای اشیاء فلزی استفاده کرد. با اینکه می‌تونید به راحتی چدن یا انواع دیگه فلز رو باهاشون بچسبونید، چسب روی مواد مختلف دیگه هم عالی کار می‌کنه. پس میشه برای اینا استفاده کرد:
- چوب
- سرامیک
- شیشه
- چینی
- سنگ
- انواع مختلف پلاستیک
البته باید به شرایط سطح متفاوت توجه کنید. مثلاً اگه می‌خواید [فلز رو به چوب بچسبونید]، باید تخلخل یک ماده و ساختار سطح صاف فلز رو در نظر بگیرید.
چطور فلز رو بچسبونیم
در ادامه می‌خوایم با راهنمای گام به گام چسباندن فلز، یک نقطه شروع خوب براتون فراهم کنیم.
کارهای آماده‌سازی
قبل از اینکه فرآیند واقعی چسباندن رو شروع کنید، اول باید سطح مواد رو آماده کنید. این به خصوص برای چسباندن فلز مهمه، چون این ماده اغلب در جاهایی استفاده میشه که تحت فشار مکانیکی و حرارتی بالا قرار می‌گیره. اگه خواص چسبندگی چسب قبلاً به خاطر تمیزکاری ناکافی مواد تحت تأثیر منفی قرار گرفته باشه، ممکنه محل‌های چسبیده شده بشکنن.
پس سطوح رو کاملاً از همه رسوبات تمیز کنید. اینا عبارتند از:
- روغن‌ها
- گریس‌ها
- کثیفی
- گرد و غبار
- مواد آب‌بندی
- باقی‌مونده چسب از چسباندن‌های قبلی
- زنگ‌زدگی
موقع کار با انگشت‌های لخت باید مراقب بود، چون چربی پوست هم می‌تونه به عنوان یک رسوب اثر چسبندگی رو مختل کنه. پیشنهاد می‌کنیم دستکش بپوشید.
زنگ باید قبل از فرآیند چسباندن کاملاً برداشته بشه. این کار رو میشه با سنگ زنی یا ماسه‌پاشی انجام داد. گرد و غبار تولید شده باید بعداً دوباره پاک بشه. برای بهبود خواص چسبندگی چسب، باید بعداً سطوح رو زبر کرد. این کار هم میشه با سنگ زنی یا ماسه‌پاشی انجام بشه. اما حتماً باید قبل از سنگ زنی یا ماسه‌پاشی سطوح رو تمیز کنید، وگرنه کثیفی وارد سطح میشه و می‌تونه خواص چسبندگی چسب رو به شدت مختل کنه.
برای تمیز کردن روغن، گریس و مواد آب‌بندی طیف گسترده‌ای از محصولات موجوده. تمیزکننده‌های مخصوص به همه شکل‌های قابل تصور وجود دارن. یک تمیزکننده HG می‌تونه خیلی کمک کنه و معمولاً توسط سازندگان چسب هم توصیه میشه.
فرآیند واقعی چسباندن
بعد از اینکه سطوح چسب کاملاً تمیز شدن، باید بذاری تا زیرکارها کاملاً خشک بشن. حالا میتونی چسب مخصوص فلز رو بزنی. به دستورالعمل‌های سازنده دقت کن. بسته به نوع چسب فلزی که استفاده می‌کنی، باید اون رو یا روی یک طرف بزنی یا هر دو طرف، و احتمالاً به زمان هواخوری هم توجه کنی. بعد از اینکه چسب رو زدی، زیرکارها رو محکم به هم وصل کن و در صورت نیاز ثابت نگه دار. این هم به نوع چسب بستگی داره. مثلاً، چسب‌های فلزی با پایه اپوکسی باید حدود شصت دقیقه با فشار محکم نگه داشته بشن. چسب اضافی رو میتونی با استون پاک کنی.
خشک شدن و بارگذاری اتصالات
در مورد زمان خشک شدن هم به دستورالعمل‌های سازنده چسب توجه کن. چسب قطره‌ای فقط به یه مرحله خشک شدن خیلی کوتاه نیاز داره، در حالی که چسب‌های فلزی دیگه، مثل چسب‌های اپوکسی، تا بیست و چهار ساعت طول می‌کشه تا کاملاً خشک بشن. اگه شک داری، بذار قطعات متصل شده مدت بیشتری خشک بشن. بعدش میتونی کاملاً ازشون استفاده کنی و معمولاً میشه روشون کار کرد.
کار مجدد روی قطعه
بعد از خشک شدن کامل، میتونی هر جور که لازمه روی قطعه کار کنی. میتونی روش کار مکانیکی انجام بدی، مثلاً سنباده کاری و سوراخکاری، و همینطور میتونی رنگش کنی یا روش لاک بزنی.
دستورالعمل‌های ایمنی برای چسباندن فلز
موقع کار با چسب‌های فلزی باید به ایمنی خودت توجه کنی. این مخصوصاً در مورد کار با چسب‌های اپوکسی و پلی‌یورتان صدق می‌کنه. محل کار باید تهویه خوبی داشته باشه و باید از غشاهای مخاطی‌ات در برابر بخارهای متصاعد شده محافظت کنی. همیشه دستکش بپوش تا پوستت با چسب قوی فلز تماس پیدا نکنه. اولین انتخاب باید دستکش‌های نیتریل باشه، نه نخی یا پی‌وی‌سی، چون نیتریل در برابر اکثر مواد شیمیایی مقاوم‌تره.
لطفاً به دستورالعمل‌های سازنده در مورد نحوه استفاده هم توجه کن. اگه چسب با غشاهای مخاطی یا چشم‌هات تماس پیدا کرد، چند دقیقه با آب گرم کاملاً بشور و فوراً به پزشک مراجعه کن. موقع مراجعه به پزشک، بسته‌بندی چسب رو همراهت ببر تا پزشک بتونه از مواد تشکیل‌دهنده‌اش مطلع بشه.
سؤالات متداول
بهترین چسب برای فلز چیه؟
نمیشه به این سؤال قطعی جواب داد چون به عوامل مختلفی بستگی داره. مثلاً، به نوع فلزی که می‌خوای بچسبونی، کاربرد مورد نظر، و فشارهای حرارتی و مکانیکی که درز چسب باید تحمل کنه بستگی داره.
چسب فلز چقدر خوب می‌چسبه؟
وقتی درست استفاده بشه و با فلز مورد نظر متناسب باشه، یه چسب فلز با کیفیت بالا یه اتصال خیلی محکم و بادوام ایجاد می‌کنه. با این حال، این اتصال هیچوقت به اندازه اتصالی که با روش‌های کلاسیک مکانیکی مثل جوشکاری ایجاد میشه، محکم نخواهد بود.
پیدا کردن چسب فلز مناسب به این سادگی‌ها که به نظر میاد نیست. جنبه‌های مختلف زیادی هست که باید در نظر گرفته بشه. با این حال، وقتی چسب مناسب برای فلز رو پیدا کردی، فرآیند چسباندن واقعی مثل آب خوردنه. امیدواریم تونسته باشیم کمکت کنیم.