در سال ۲۰۱۹، بیش از ۵۱.۲۵ میلیون تن لوله پی‌وی‌سی در سراسر دنیا خریداری شد. این رقم نسبت به سال ۲۰۱۳ که ۳۸.۵ میلیون تن بود، افزایش چشمگیری داشته.
فرقی نمی‌کنه که می‌خوای از پی‌وی‌سی برای یه کار حرفه‌ای استفاده کنی یا یه پروژه هنری – در هر صورت باید روش درست استفاده از لوله پی‌وی‌سی رو هم از نظر کارایی و هم از نظر ایمنی بدونی.
سوال اصلی که همه می‌پرسن اینه: چطور باید از چسب پی‌وی‌سی استفاده کرد؟
بذار با جزئیات کامل بهت بگم چطور باید از چسب پی‌وی‌سی استفاده کنی. اطلاعات مفید دیگه‌ای هم برات گذاشتم.
تفاوت چسب پی‌وی‌سی با چسب‌های معمولی
شاید برات سوال پیش اومده باشه که آیا می‌شه از چسب‌های دیگه برای کار با لوله پی‌وی‌سی استفاده کرد یا نه. سوال ساده‌ایه، ولی جوابش اونقدرها هم ساده نیست.
از نظر فنی، می‌تونی از چسب قطره‌ای یا چسب گوریلا استفاده کنی… البته اگه نمی‌خوای اتصال محکمی داشته باشی!
چسب‌های دیگه ممکنه برای پروژه‌های ساده پی‌وی‌سی که نیاز به قدرت نگهداری زیادی ندارن مناسب باشن. مثلاً برای کارهای مدرسه بچه‌ها یا ساخت جعبه‌های کوچیک نگهداری که تو ویدیوهای دی‌آی‌وای می‌بینی.
چسب‌های دیگه فقط اجزا رو به هم می‌چسبونن، اما پیوند ایجاد نمی‌کنن. یعنی درزگیری ضعیف‌تری دارن و در برابر فشار بالا یا وزن زیاد دووم نمیارن. برای لوله‌کشی یا سازه‌هایی که باید وزن تحمل کنن، فقط حلال‌های شیمیایی مخصوص جواب میده.
تفاوت اصلی اینه که چسب معمولی یه چسباننده است، در حالی که چسب پی‌وی‌سی یه حلال شیمیاییه.
چسباننده دو چیز رو به هم وصل می‌کنه تا بچسبن. این دو جزء جدا از هم باقی می‌مونن و معمولاً می‌شه با یه ماده شیمیایی خاص یا کمی زور از هم جداشون کرد.
چسب پی‌وی‌سی یه حلال شیمیاییه که سطح لوله پی‌وی‌سی رو ذوب می‌کنه. دو قطعه در فرآیندی به نام جوش سرد با هم پیوند می‌خورن. این کار یه تیکه واحد درست می‌کنه که نمی‌شه جداش کرد مگه اینکه برشش بدی.
-
چسب پی وی سی PVC کاسپین
13,500 تومان – 24,000 تومان -
چسب پی وی سی رازی صد سی‌سی RAZI PVC 100 CC
25,000 تومان -
چسب پی وی سی تارگت ربعی رازی Razi
93,000 تومان -
چسب پی وی سی تارگت ۱۰۰ سی سی
37,000 تومان
روش چسب زدن لوله پی‌وی‌سی
حالا که با مزایای استفاده از چسب مخصوص پی‌وی‌سی نسبت به چسب معمولی آشنا شدی، بذار ببینیم چطور باید ازش استفاده کنی.
برش لوله
اول لوله رو طبق طرح پروژه‌ت برش بزن. اره‌های لبه صاف معمولی هم قابل قبولن. برای برش بهتر، از یه برش‌زن داخلی استفاده کن.
لبه برش رو با یه پلیسه‌گیر یا سنباده صاف کن.
امتحان کردن طرح به صورت خشک
قبل از استفاده از حلال‌های شیمیایی، لوله پی‌وی‌سی رو امتحان کن و به صورت خشک قطعات رو توی هم جا بزن. یادت باشه که سوکت گیرنده اتصالات پی‌وی‌سی معمولاً مخروطی شکله. این باعث می‌شه وقتی می‌خوای لوله رو خشک جا بزنی، سخت باشه. توی اندازه‌گیری‌هات جا برای این تلرانس بذار چون امتحان خشک دقیق نیست. اگه این تلرانس رو در نظر نگیری، بعد از اینکه حلال شیمیایی رو زدی و قطعات رو به هم وصل کردی، می‌بینی که از هر طرف یه کم از طول کم شده.
موقع امتحان خشک، روی قطعات خط بکش تا بعداً بتونی ازشون استفاده کنی. خط‌های عمودی روی لوله بکش تا زاویه درست جا زدن رو نشون بده. خط‌های افقی بکش تا نشون بده لوله باید چقدر توی سوکت فرو بره.
زدن پرایمر و چسب
اول پرایمر می‌زنی، بعد چسب. هر دو رو با روشی که در زیر توضیح دادم بزن. یادت باشه که باید سریع کار کنی.
حلال رو به سطح بیرونی لوله و سطح داخلی اتصال بزن. از برس متصل به قوطی استفاده کن و یه لایه یکنواخت بزن.
جا زدن و صبر کردن برای خشک شدن
لوله رو یه چهارم دور چرخش کمتر از جایی که می‌خوای، توی اتصال جا بزن. لوله رو تا موقعیت دلخواه بچرخون و حداقل سی ثانیه نگه دار.
بذار لوله حداقل بیست دقیقه بمونه قبل از اینکه دوباره باهاش کار کنی. بیشتر متخصص‌ها توصیه می‌کنن قبل از استفاده ۲۴ ساعت صبر کنی تا کاملاً خشک بشه.
فرآیند چسب زدن لوله‌های پی‌وی‌سی ساده است ولی نذار این سادگی گولت بزنه. جا برای اشتباه زیاده، به همین خاطر این لیست کارهایی که باید بکنی و نباید بکنی رو براتون آماده کردیم.
بایدها: ایمنی رو رعایت کنی
قبل از شروع پروژه، باید مطمئن بشی که ایمنی رو رعایت می‌کنی. سازنده‌ها توصیه می‌کنن که نذاری حلال‌ها با پوستت تماس پیدا کنه یا وارد چشمت بشه. از حرارت بالا یا شعله مستقیم هم دوری کن، چون چسب پی‌وی‌سی قابل اشتعاله.
موقع کار با چسب پی‌وی‌سی، همیشه دستکش نیتریل دستت کن. دستکش‌های کار سنگین (که از پارچه ضخیم ساخته شدن) می‌تونن کار دقیق رو سخت کنن. باید عینک ایمنی هم بزنی.
مثل بقیه حلال‌های شیمیایی، چسب پی‌وی‌سی هم موقع کار سم وارد هوا می‌کنه. توی یه جای با تهویه خوب مثل گاراژ یا انباری با در باز کار کن. اگه می‌تونی بیرون کار کنی که حتی بهتره.
اگه چاره‌ای نداری جز اینکه توی یه فضای کوچیک کار کنی، از ماسک مخصوص بخار یا (اگه داری) ماسک تنفسی استفاده کن. این از تو در برابر استنشاق مواد شیمیایی محافظت می‌کنه. حتی با ماسک هم بهتره به محض اینکه می‌تونی بری هوای تازه.
میز کارت رو با برزنت یا حوله محافظت کن. چسب کثیف‌کاریش زیاده و اگه مواظب نباشی میتونه به سطوح آسیب بزنه. پرایمرها و چسب‌های بنفش لکه می‌ندازن.
بایدها: چسب درست رو انتخاب کنی
دستورالعمل چسب رو قبل از خرید با دقت بخون. مطمئن شو که روش نوشته “چسب پی‌وی‌سی”. چسب‌های مشابه زیادی تو بازار هست ولی فقط چسب مخصوص پی‌وی‌سی روی لوله‌های پی‌وی‌سی کار می‌کنه.
یه چیز دیگه که باید مراقبش باشی چسب CPVC هست. با اینکه اسم و ترکیبش شبیهه، برای چسبوندن لوله‌های پی‌وی‌سی مناسب نیست.
باید چسب پی‌وی‌سی رو با پروژه‌ت تطبیق بدی. بعضی حلال‌ها برای استفاده تحت فشار درجه‌بندی شدن. اگه داری کار لوله‌کشی می‌کنی به اینا نیاز داری.
بقیه برای استفاده زیر فشار بالا طراحی نشدن، که برای پروژه‌های دستی توی خونه یا باغچه خوبه. اگه از این نوع چسب برای لوله‌کشی استفاده کنی، درزگیری دووم نمیاره و کلی نشتی خواهی داشت.
بایدها: لبه‌ها رو قبل از چسب زدن صاف کنی
برش لوله پی‌وی‌سی معمولاً لبه‌های ناصاف یا پلیسه به جا می‌ذاره. وسوسه می‌شی که برای سرعت بخشیدن به کار، لوله رو همینطوری بذاری. ولی این کار رو نکن. انتهای لوله رو با یه پلیسه‌گیر مخصوص صاف کن.
اگه پلیسه‌گیر نداری، یه جایگزین ارزون سنباده ۸۰ هست. سنباده رو لوله کن و یه کم صافش کن. داخل لوله رو باهاش بساب تا صاف بشه.
اگه پلیسه‌ها رو ته لوله بذاری میتونه برای پروژه‌ت فاجعه درست کنه. پلیسه‌ها می‌تونن آشغال‌هایی که از لوله رد می‌شن رو گیر بندازن و باعث گرفتگی بشن.
لبه‌های ناصاف می‌تونن باعث درزگیری ناقص بشن. اگه درزگیری هواگیری نشه، ممکنه نشتی پیش بیاد. وقت (و سردرد) خودت رو با صاف کردن لبه‌ها قبل از اینکه مشکل‌ساز بشن نجات بده.
بایدها: سریع کار کنی
بعد از زدن پرایمر حدود ده ثانیه وقت داری که چسب رو بزنی. چسب در عرض چند ثانیه شروع به خشک شدن می‌کنه، پس باید سریع لوله رو توی اتصال جا بزنی.
اگه چسب قبل از اینکه بتونی لوله رو توی اتصال جا بزنی شروع به خشک شدن کنه، باید دوباره بزنیش. داشتن یه جفت دست اضافه میتونه کمک کنه کارها سریع‌تر پیش برن.
اگه کسی نیست کمکت کنه، امتحان خشک قبل از شروع میتونه کار رو سریع‌تر کنه. یه فضای کار ثابت هم کمک می‌کنه.
نبایدها: مرحله خشک شدن رو عجله‌ای رد کنی
هر چقدر هم که وسوسه بشی کار رو سریع‌تر کنی، موقع خشک شدن جای عجله نیست. حلال شیمیایی نیاز به زمان داره تا کارش رو انجام بده. عجله کردن فقط وقتت رو بیشتر می‌گیره چون مجبور می‌شی دوباره از اول و درست انجامش بدی.
بعد از جا زدن توی اتصال، باید لوله پی‌وی‌سی رو حداقل سی ثانیه محکم نگه داری. اگه زودتر ول کنی، ممکنه چسب نگیره و لوله از توی اتصال بیرون بزنه.
حداقل بیست دقیقه لوله رو به حال خودش بذار قبل از اینکه بخوای باهاش کار کنی. وقتی پروژه تموم شد، معمولاً توصیه می‌شه ۲۴ ساعت صبر کنی قبل از اینکه ازش استفاده کنی.
نکات بیشتر برای کار با چسب لوله پی‌وی‌سی
نکته‌هایی که بالا گفتیم چیزهای اصلی هستن که باید موقع کار با چسب پی‌وی‌سی مراقبشون باشی. ولی تنها نکات نیستن. چند تا نکته دیگه هم این پایین برات گذاشتم.
- برای راحت‌تر و سریع‌تر شدن کار، در پرایمر و چسب رو باز بذار. البته این کار رو فقط وقتی بکن که فضای کارت ثابت باشه. وگرنه خطر ریختن مواد هست.
- موقع جا زدن لوله پی‌وی‌سی توی اتصال، یه ربع اینچ بچرخونش تا بهتر جا بیفته. این کار چسب رو هم بهتر پخش می‌کنه و اتصال محکم‌تری درست می‌کنه.
- چند تا اتصال اضافه برای پروژه‌ت بخر. اگه اشتباهی پیش اومد، داشتن اتصال یدکی از رفتن به مغازه یا تاخیر توی پروژه جلوگیری می‌کنه.
- پرایمر لوله پی‌وی‌سی مایع رقیقیه، پس می‌پاشه. برای جلوگیری از پاشیدن و چکه کردن، آروم کار کن.
- اگه از برش‌زن داخلی استفاده می‌کنی، مطمئن شو که سایز مناسب برای پروژه‌ت رو انتخاب کردی.
جمع بندی
فرآیند استفاده از چسب پی‌وی‌سی شاید ساده به نظر برسه ولی جا برای اشتباه زیاده. با این حال، اگه از اطلاعاتی که بالا دادیم استفاده کنی، هم خودت و هم پروژه‌ت مشکلی نخواهید داشت. با تمرین، این فرآیند کم‌کم برات عادی می‌شه.